Esrar kullanma etkisi altında olduğunun görünür birtakım bulguları vardır (etkisi dakikalar içinde başlar, 20-30 dakika içinde doruğa ulaşır ve 2-3 saat sürer):
- Ayaklarının üzerinde durmakta güçlük çekiyor olabilir ya da başı dönüyor gibidir.
- Gözleri kanlanmış olabilir, gözleri “kan çanağı” gibi görünebilir.
- Uygunsuz bir biçimde gülüyor ya da ortada bir neden yokken gülünç birtakım davranışlar sergiliyor olabilir.
- Yakın geçmişte olan bir olayı anımsamakta güçlük çekiyor olabilir.
- Yeme isteği artabilir.
- Maddenin etkisi azaldıkça uykulu olmaya başlayabilir.
Belirli bir süre (en az birkaç ay, neredeyse her gün) esrar kullandıktan sonra, esrardan yoksun kaldığında, yaklaşık bir hafta geçtikten sonra, aşağıda sayılan birtakım yoksunluk belirtiler görülür:
- Kolay kızma, öfkelenme ya da saldırganca davranışlar
- Sinirlilik ya da bunaltı
- Uyku sorunları
- Yeme isteğinde azalma, kilo verme
- Huzursuzluk
- Çökkün bir duygusal durum
- Karın ağrısı, titreme, terleme, ürperme, ateş, baş ağrısı
Esrar kullanma etkisi altında ya da yoksunluk sürecinde olunmasa bile, esrar kullanmakla ilgili birtakım bulgular da bulunabilir:
- Kokusu sürebilir ve bu koku giysilerine de bulaşmış olabilir.
- Tütsü ya da oda kokuları kullanmaya başlamış olabilir.
- Birden göz damlaları kullanmaya başlamış olabilir.
- Odasında esrar sarma kağıtları, piposu ya da kullanma aracı gibi araç gereçler bulunabilir.
- Kibrit, çakmak, küllük gibi, tüttürmek için gerekli gereçler bulunabilir.
Birtakım davranış değişiklikleri göstermeye başlayabilir. Bütün bu davranış değişiklikleri ergenlikle ilgili olabileceği gibi, esrar kullanımı ilgili de olabilir. Söz konusu davranış değişiklikleri şunlardır:
- Yorgunluk, bitkinlik
- Düşmancıl tutumlar ya da birden ortaya çıkan duygusal durum değişiklikleri
- Toplumdan uzaklaşma, toplumsal geri çekilme
- Çökkünlük duygusu, depresyon
- Kişisel ilişkilerinde bozulma
İlgi alanlarında birtakım değişiklikler ortaya çıkabilir. Bu değişiklikler de, ergenlikle ilgili, yaşıtlarıyla bağlantılı sorunlardan kaynaklanabileceği gibi, esrar kullanıyor olmanın tetiklediği sorunlar da olabilir.
- Arkadaşlarını ya da arkadaş gruplarını değiştirir.
- Okul başarısı düşer.
- Okula daha az gitmeye başlar ya da okulu asmaları, okuldan kaçmaları başlar.
- Yeme biçiminde değişiklikler olur.
- Uyku düzeninde değişiklikler olur.
- Spora ya da diğer etkinliklere karşı ilgisi azalır.
- Okulda davranış sorunları göstermeye başlar.
- Yasal birtakım sorunlar ortaya çıkmaya başlar.
Çocuğunuzun (ya da bir öğrencinizin) esrar kullandığından kuşkulanıyorsanız, bu konuyu onunla oturup konuşmak isteyebilirsiniz. Çocuğunuz (ya da bir öğrenciniz) esrar kullanıyorsa, çok büyük bir olasılıkla bunu yadsıyacak ve bulduğunuz herhangi bir kanıtı, bir başkasının üzerine atacaktır. Ancak yaptığınız görüşme sırasında gösterdiği tepkilere odaklanmalısınız. Aşırı bir tepki gösterdiğini gözlüyorsanız; bunu, esrar ya da başka bir madde kullanımına bağlayabilirsiniz. Böyle bir durumda en iyisi idrar testi yaptırmaktır. Tek bir kez kullanım 13’üncü güne dek, sürekli kullanım 45’inci güne dek, aşırı kullanım 90’ıncı güne dek idrarda pozitif test sonucu verir. Test sonucunda, kullanmış olduğu ortaya çıkarsa, bağımlılık alanında çalışan bir psikiyatristle ya da bir AMATEM birimiyle iletişime geçmenizde yarar vardır. Yapılan bilimsel çalışmalar, bu maddeyi kullanan her 10 kişiden birinin, buna ağır bağımlı olacağını; 18 yaşından önce kullanılmaya başlanmışsa, 6 kişiden birinin, buna ağır bağımlı olacağını göstermektedir. Dolayısıyla erken önlem alınması büyük önem taşır.
ERTUĞRUL KÖROĞLU
BOYLAM PSİKİYATRİ HASTANESİ