İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:54

As a child I can vividly remember waking up every morning full of anxiety and rage.
VIPPS checks pharmacies for proper storage of their <a href="https://bizvardenuse.com/ ">cheap vardenafil</a> from India at a discount.
Clinical presentation of influenza Uncomplicated influenza illness is characterized by an average incubation period of 2 days, after which constitutional and respiratory signs and symptoms ensue — namely high fever, headache, myalgia, severe malaise feeling unwell , dry cough, sore throat and rhinitis.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 22:34

Digestive problems could also be due to a change in diet or even lactose intolerance, the body's rejection of dairy products such as cow's milk and its byproducts, due to the decreasing production of the digestive hormone lactase with age.
Look for the best <a href="https://bizvardenuse.com/ ">cloridrato de vardenafil</a> pills from several suppliers compared to find the best deal
Welcome to The Age.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 22:34

Allegra and Allegra-D are now available over the counter, and they can help you get the allergy relief you need.
The best prices can be found by means of online offers to <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil 20 mg price</a> at exceptionally low prices if you order from online pharmacies
Deciding not to give up a pet may have some consequences.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 23:30

The first symptoms usually appear within 1 or 2 weeks—and as late as 3 weeks—after contact with an infected person.
Do your bit for the environment by checking the <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil/oxytocin sublingual troches</a> pills at a drugstore, save money by buying online
Indoor mold exposure associated with neurobehavioral andpulmonary impairment: a preliminary report.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 00:07

You can catch a cold by inhaling the virus if you are sitting close to a sneeze, or by touching your nose, eyes, or mouth after you have touched something contaminated by infected nasal secretions.
countries also have an FDA approval standard on their <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil tablets 20 mg</a> at rock bottom prices
The pain seems to come mainly at the time of mid-cycle, although the history is not entirely clear.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 00:37

The Mini-Mental State Examination in general medical practice: clinical utility and acceptance.
Opt between airmail and courier delivery for <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil bulk research chemicals</a> at low prices, you need to compare online offers
Craniopharyngiomas are benign tumors that occur at the base of the brain near the nerves from the eyes to the brain, and the hormone centers.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 02:01

When symptom checkers suggested several care sites for example, emergency department or general practice , our triage assessment was based only on the highest acuity site of care listed, and this may contribute to our finding that triage advice is risk averse.
Who would mind buying online to get a good price of <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">how much tadalafil can you take</a> from trusted pharmacies online Corruption and violence are high
CardioMath Tool — Free — A cardiology calculator with over 50 commonly used formulas in cardiovascular medicine.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 02:36

In women, the opening to the urethra where urine comes out is close to the rectum.
It is important to compare prices, weigh savings, and then <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil hcl 20mg tab online</a> will also be low.
Birth control pills - many physicians will prescribe birth control pills as a means of controlling excessive menstrual bleeding caused by fibroids.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 02:54

Social Anxiety Disorder is described as being overly anxious in social situations.
to cut rates A single chart has the lowest prices for the usual <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil good rx</a> effective if you're over 65 years old?
Both current research and clinical experience suggest that certain medications may help reduce symptoms during one or both of these stages for some people.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 02:56

More user stories User Interactive Forums Read about other experiences, ask a question about Dengue fever, or answer someone else's question, on our message boards: I can not get a diagnosis.
Strengthen your affectivity at <a href="https://bizvardenuse.com/ ">auvitra vardenafil tablets</a> is easy.
A panic attack can come once in a person's lifetime or frequently.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 03:22

Understand Heart Attack Heart attacks are caused by heart disease, which is the number one cause of death among both men and women in the United States.
Do your bit for the environment by checking the <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil vs cialis</a> been approved by the FDA?
Your vet will do a complete physical examination of your dog and may do some blood work as well.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 05:43

Cervical cancer is caused by infection with certain human papilloma viruses, not by herpes.
Online pharmacy serves you at <a href="https://bizvardenuse.com/ ">levitra (vardenafil)</a> is more convenient
Avoid using calcium channel blockers like diltiazem HCl Cardizem or amlodipine besylate Norvasc , which in combination with dantrolene can cause life-threatening hyperkalemia and myocardial depression.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 10:18

CE provides a space for free thinkers to explore and discuss new, alternative information and ideas.
Five interesting facts about <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil patent expiration</a> quoted by multiple pharmacies on this site
Amy Winehouse, Alcoholism, and Support Systems Coping With Adversity and Depression White Privilege and Mental IllnessDiabetes Articles Metabolic Syndrome: Those with Schizophrenia and Bipolar Disorder at Highest Risk Metabolic syndrome defined and discover why people...

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 10:18

What Are the Alternatives to Warfarin?
Getting your medications from pharmacies with <a href="https://tipsvardenok.com/ ">"vardenafil hcl tabs \"no prescription\" india pharmacy"</a> at competitive prices when you purchase from known online
A doctor might also decide to "culture" a patient's urine to determine the type of bacteria that's growing to prescribe the most effective antibiotic for the condition.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 11:30

Tender Breasts Shortness of Breath Fatigue Nausea Need to Frequently Urinate Unexplainable Headaches Unexplainble Backaches Cramping Food Cravings or Aversions Constipation and Bloating Mood Swings Elevated Basal Body Temperature Increased Smell Sensitivity Dizziness or Fainting Spotting Bleeding Late Period Unexplained Weight Gain Questions?
Check expiration dates when you <a href="https://tortadalfvier.com/ ">buy tadalafil 5mg</a> benefits and drawbacks?
Known available tests are: Cell Culture Test, Antigen test, Pap Smear.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 11:33

You should seek professional help if you or someone you know has had four or more of the following symptoms continually, or most of the time, for more than two weeks:For many victims of depression, these mental and physical feelings seem to follow them night and day, appear to have no end, and are not alleviated by happy events or good news.
Looking for a <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil 20mg tab</a> at fantastic prices so that you can reduce symptoms and get
I am currently still on my extremely light period Hi!

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 12:02

What Do You Know About Reproductive Cancers?
Can I expect to take <a href="https://bizvardenuse.com/ ">liquid vardenafil</a> and fast delivery every time you buy here
Fresh avocado, fresh organic raw nuts like almonds, walnuts and pecans and seeds, green vegetables such as spinach, green beans, eggplant, cold pressed fresh vegetable and seed oils, freshly ground seeds, especially flax seeds linseed , evening primrose oil, black-currant seed oil, star flower oil.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 12:09

He prescribed me antibiotics anyway which I will take and I will guarantee you all my back pain will be gone, yet again.
prices are available from pharmacies online for when you <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil professional 20 mg</a> from these pharmacies
Once acquired, the cold virus attaches itself to the lining of the nasal passages and sinuses.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 13:02

This tumor is a distinct variety of chondrosarcoma containing two clearly defined components: a well-differentiated cartilage tumor enchondroma or chondrosarcoma grade I and II juxtaposed to a high grade non-cartilaginous sarcoma.
Face off with ED problems and treatment. Contact <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil other names</a> from them.
In kidney, liver, and heart transplant patients, drug may be given with other immunosuppressants.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 13:02

For patients with stage IV disease that has spread to the liver, treatments directed at the liver can be used.
Look no further. This site always sells <a href="https://tipsvardenok.com/ ">viagra sildenafil citrate tablets cialis tadalafil tablets levitra vardenafil hcl</a> do not require a prescription.
The most common symptoms in women with cancer include abnormal vaginal bleeding or discharge, bleeding after intercourse and pain.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 13:46

The idea—backed by a 2013 Rand Corporation study that found prisoner education is a cost-effective way to reduce recidivism—is one that has bipartisan support.
offers received from reputable pharmacies before you actually <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil 20mg</a> delivered when you order from this siteProtect yourself and
Esophageal manometry is recommended for preoperative evaluation, but has no role in the diagnosis of GERD.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 14:11

Good luck for the rest of your travels… One bite can cause so many issues…Hi oreo79 I too was in bali in may 2014 and came home to nz with dengue exactly with all the same symptoms as you was very scarey indeed I thought I was going to die.
Real savings made if you buy on this site. Cheap <a href="https://tortadalfvier.com/ ">is tadalafil a controlled substance</a> Online pharmaci
I was in massive pain but when I got t...

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.