İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 14:46

Once a portion of the stomach protrudes through the diaphragm, the valves that protect the esophagus from stomach acid become ineffective and stomach acid can flow up into the esophagus.
People like to use the Internet to <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil vs sildenafil vs tadalafil</a> and save your cash.
There was this girl who was from the airline and we arranged for another flight out, about three hours after our original flight, but we had to go via New York.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 14:47

We have prepared for you a broad database of articles about the most common diseases and illnesses such as diabetes, alzheimer, influenza, asthma, depression, herpes, cancer, high cholesterol level, enlarged prostate.
Price lists for <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil side effects</a> . Proven methods, real results.
Men may have more tests because bladder infections are less common in men.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 14:47

Search Our Resources Find a Doctor Find a Support Group Talk to an Info Specialist Teen Website Understand How To Manage IBD Learn about IBD treatments, diet, complications, and quality of life through videos, interactive quizzes, and more on the I'll Be Determined disease management website.
You can get lower rates when you <a href="https://tipsvardenok.com/ ">lowest price vardenafil</a> by shopping online.
I was late on my period an was nausea but finally got it was kinda irregular now im at the end of it an still have nausea an daily headaches for the past few days HPT says negativeMy last period was from March 26, 2015 and ended on April 1, 2015.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 14:50

If you have no other means, doing the medical abortion is still much safer than dangerous methods for causing an abortion, such as inserting sharp objects into the vagina, ingesting toxic chemicals such as bleach, or punching the abdomen.
Want to control your ED problems now? You can at <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil 5mg</a> you can save dollars.
Most inflammatory breast cancers are invasive ductal carcinomas, which means they developed from cells that line the milk ducts of the breast and then spread beyond the ducts.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 15:47

An acute problem is one that comes on suddenly and is quite severe.
to a 2010 United Nations report. Receive low prices when you <a href="https://bizvardenuse.com/ ">liquid vardenafil</a> pills you need to comparison shop.
They are called anxiety symptoms because behaving apprehensively is the main source of the stress that overly stresses the body, which then, causes the body to exhibit symptoms.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 15:47

The CDC recommends getting the flu shot every year, as soon as it becomes available in your community.
There are several ways to buy <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil information</a> pills when you order on this site
If the hematocrit goes up too high, we worry about the blood becoming too viscous or thick, possibly predisposing someone to stroke or clotting events.

back (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 17:37

buy the whole kit is cool, I apprise, people you command not regret!
Everything is sunny, tender thanks you. Everything works, blame you.
Admin, thank you. Thank you on the cyclopean site.
Credit you very much, I was waiting to come by, like on no occasion before!

accept super, all works distinguished, and who doesn't like it, swallow
yourself a goose, and dote on its perception!

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 17:42

In their series, tumors that had no associated cortical perforation or soft tissue mass were successfully treated with intralesional curettage.
Looking for drugs at discounted prices? Buy here for good value <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil dosage for erectile dysfunction</a> for privacy.
Related Guide: Managing Colon Cancer PainGetting control of pain that you may have is vitally important.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 18:45

How many times have you dismissed sniffles as "just a cold," and carried on with a stuffed nose and sinuses assuming that the symptoms would eventually run their course, perhaps a bit more quickly with a few doses of Mom's homemade chicken soup?
Check expiration dates when you <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil cialis</a> to treat your condition
Side note: However I do physically work outside everyday 4 hours a day.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 19:02

Questions about personal health should always be referred to a physician or other health care professional.
Take off problems of erection. Follow this link <a href="https://tortadalfvier.com/ ">how long does bluechew tadalafil last</a> pills you need to comparison shop.
These may include abnormalities of the face, head, hands especially the thumbs , heart, kidney, or genital area.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 19:25

Over a period of years, however, diabetes can also cause new blood vessels to form in your retina?
Pay lower prices when you <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil cost cvs</a> to control symptoms
These following tests are used to detect polyps, cancer, or other abnormalities, even when a person does not have symptoms associated with colon cancer.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 19:29

They said they would send some kind of package to send them a sample of food they never sent it.
Any consumer can easily <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil dose and timing</a> prices. Great savings on all drugs!
Hypothyroidism has been recognized since at least the 17th century, yet it's become a disease du jour, perhaps due in part to an announcement by Oprah a few years ago that she had a thyroid problem.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 20:26

This skin test cannot classify all allergies, however it does cover major categories, such as common respiratory allergies, penicillin, food, and insect stings.
Discreet shipping, fantastic prices. Order <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil coupons</a> and save your money.
The IUD can also have side effects, such as breast tenderness, mood swings, headaches, and acne.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 21:52

Guidelines for the management of hiatal hernia.
Check <a href="https://tortadalfvier.com/ ">does tadalafil make you last longer</a> at consistently low prices
If cancer cells are detected, the sample is analyzed to determine the characteristics of the cancer cells, such asWhether the cancer cells have estrogen or progesterone receptorsThis information helps doctors estimate how rapidly the cancer may spread and which treatments are more likely to be effective.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 22:26

He always pulls out, but 2 weeks ago we had sex about 3 times in one week and one of the times was only about an hour after he had cum already so there might have been sperm left in the urethra.
Some don’t ask a sales clerk for the <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil tablet uses</a> do not require a prescription.
So what do you think that WebMD will be promoting?

ArnfNeica (doğrulanmamış) Çar, 02/10/2024 - 22:39

Certain staples of the recent American diet promote high levels of inflammation.
Talk to your doctor before you decide to <a href="https://tortadalfvier.com/ ">online tadalafil prescription</a> at any site, check out its composition too.
Follow-up Most people who have been treated for a brain tumor will require long term follow-up with routine brain scans, neurological exams, and visits to one or more of the healthcare providers involved in their treatment.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.