İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AmmyNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 10:12

Overall I am pleased with the results but I am concerned about all the controversy with soy…..
Where can I find publications that discuss <a href="https://bluepillstoresilden.com/ ">can you take tadalafil and sildenafil together</a> at the lowest price possible
Though there are many illnesses which have overt and exact symptoms, allowing for fairly easy and straightforward diagnoses, there are others which present less obvious mental and physical signs, and the HIV virus, along with its eventual disease, AIDS, are among these more subtle symptom inducers.

AlqaNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 10:13

Radiation Therapy Intensity modulated radiation therapy IMRT Chemotherapy City of Hope offers the latest breakthrough in chemotherapeutic treatment of advanced ovarian cancer, which results in improved survival rates over that seen following standard intravenous chemotherapy.
Purchase medications at our online drugstore at <a href="https://blueboostsilden.com/ ">sildenafil 100mg price</a> if it’s priced too low?
Medulloblastomas account for the largest percentage of pediatric brain cancers.

AlqaNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 10:51

Diabetes mellitus and simple optic atrophy among siblings: report of four cases.
this site is the bestLooking for rock bottom prices? The <a href="https://blueboostsilden.com/ ">sildenafil citrate brand name</a> at competitive prices when you purchase from known online
Vision loss, including blindness, can occur when blood vessels in the eye become blocked with sickle cells and the retina the thin layer of tissue inside the back of the eye gets damaged.

AlqaNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 11:34

However, if a pregnant woman has high blood pressure, there are chances that she is suffering from gestational diabetesFamily history of type 1 diabetes.
There is no need to spend a lot of cash when you can <a href="https://blueboostsilden.com/ ">sildenafil empty stomach</a> at specially reduced prices
Sometimes, however, the smaller chest muscle pectoralis minor may be removed, too.

AmmyNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 12:28

CR Acad Sci III 312:539, 1991 Norman JE, Thong KJ, Baird DT: Uterine contractility and induction of abortion in early pregnancy by misoprostol and mifepristone.
You can search any drug online when you want to <a href="https://bluepillstoresilden.com/ ">is sildenafil as good as viagra</a> is a good choice.
This sort of pain often only starts to appear when a woman is in her 30s or 40, when the balance of hormones begins to be slightly askew.

AmmyNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 12:37

If the child's appendix did not rupture, she'll generally leave the hospital within two days.
Retail pharmacies in your area are the best place to <a href="https://bluepillstoresilden.com/ ">is sildenafil a controlled substance</a> products online? Will it be real or generic?
In some cases, usually young adult male cats, the urethra may become plugged with crystals, stones or a plug of cells and mucous.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 14:41

I don't think I have herpes....
Choose established online pharmacies when you decide to <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil generic date</a> for quality ED drugs. Free shipment waits!
Several factors can cause this problem, including:Many different medications, including chloramphenicol Chloromycetin , phenylbutazone Butazolidin , sulfonamides Gantanol and others , anticonvulsants, cimetidine Tagamet and othersCertain viral infections, including viral hepatitis B, parvovirus B19, HIV and infectious mononucleosis Epstein-Barr viral infection Some people are more likely to develop aplastic anemia because of their genetic inherited makeup.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 14:41

Your case will be assigned to a specialist for review, and you may be required to attend an interview or even undergo a consultative mental exam with an SSA-approved psychiatrist or psychologist to verify your condition.
Begin saving money when you <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil troches</a> can be a sexual stimulant for women?
However, the number of brain tumors linked to family history is miniscule.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 14:43

Related Resources Being heart healthy begins by talking with your doctor and writing down important information about your numbers and risk factors.
Great facts about ED at <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil shelf life</a> is by using online pharmacies
Students are encouraged to join Sara Bellum, a budding neuroscientist, as she explores the effects of various drugs on the brain.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 14:52

Lots of rest, proper hydration, sleep well on a regular schedule, and eat well are the recommendations for bouts of fatigue weeks after a dengue infection.
Prevention is better than cure for ED. Click this link <a href="https://tortadalfvier.com/ ">how much does tadalafil cost</a> directory that lists online pharmacy websites?
Learning to recognise genital herpes symptoms can help an individual avoid sexual contact during a herpes episode and hence reduce the risk of transmitting genital herpes to a sexual partner.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 15:02

As the momentum picks up year after year, the WHL is confident that almost all the estimated 1.
Big discounts on offer for <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil use</a> from trusted pharmacies online
Importantly, the FcRs are a family of membrane-bound glycoproteins expressed on the surface of a range of leukocytes, which mediate a wide variety of physiological and biochemical responses.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 15:02

Your Pregnancy Alisha, June 10-15 sound like ovulation period if your periods are regular.
No men loves being impotent. Go to <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil over the counter</a> s online can be both safe and risky.
Atherosclerosis can clog up arteries blocking the flow of blood to the brain, making a person more at risk for a stroke, transient ischemic attack TIA , or other heart disease.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 15:17

In general, children with type 2 diabetes are diagnosed at 13 to 14 years of age, coinciding with puberty.
Compare the price of <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil 6mg vs 9mg</a> at low prices, you’ll need to compare offers
Introduction Gallstones are small, hard deposits that form in the gallbladder, a sac-like organ that lies under the liver in the upper right side of the abdomen.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 15:52

If you see or have any of the listed symptoms, immediately call 9-1-1 or your emergency response number.
dinnerExcellent health benefits are attainable when you <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil effects on blood pressure</a> dosage isn't working, should I quit taking the drug?
Leukotriene inhibitors are medicines that block the substances that trigger allergies.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 15:52

A report published in early 2003 noted that Type A influenza virus has a high potential for use as such an agent because of the virulence of the Type A strain that broke out in Hong Kong in 1997 and the development of laboratory methods for generating large quantities of the virus.
Whenever you <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil citrate</a> pills at a drugstore, save money by buying online
Privacy - Terms - FAQ.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Ct, 28/09/2024 - 16:17

Hypertensive crisis is categorized as either hypertensive urgency or hypertensive emergency, according to the presence or absence of end organ damage.
Get brand medicines at discount prices when you <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil 40mg</a> pills using this comparative listing
There is no vaccine to help prevent infection with this virus.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.