İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:38

Congress banned Pell grants for prisoners in 1994, but the administration is relying on a provision of the Higher Education Act to resume the practice on a trial basis.
The speed of transactions makes it easy to check the <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage mechanism</a> include comparing prices from online pharmacies
The type and severity of the anemia varies with time.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:43

Social relationships as predictors of depression and suicidal ideation in older adults.
Find out exciting freebies for ED treatments at <a href="https://lyricaa24.top/ ">is lyrica addictive</a> on the Internet is low as there are no middlemen involved. |
As you can see, all of these premenstrual symptoms are identical to early pregnancy symptoms and signs of pregnancy.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:44

Featuring fresh takes and real-time analysis from HuffPost's signature lineup of contributorsWhat are the best websites for finding reliable health information on the Internet?
order our best ED meds today! Shop at <a href="https://lyricaa24.top/ ">is lyrica habit forming</a> makes a trip to the pharmacy a thing of the past. Best meds
Everyone at the clinic is so nice and understanding.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:49

These treatments improve the depression, reduce the suffering, and help the person with cancer have a better quality of life.
yourself familiar with requirements for pharmacies that sell <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica drug</a> by buying it online.
Recurrent outbreaks After the first infection, the virus remains in the body for life and may produce sores at a later date.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:49

I did buy some pregnancy tests, just unsure when to take the test.
Consider first-rate online pharmacies the moment you decide to <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage has</a> at a fraction of the normal cost
Unfortunately, the Swine flu, while causing death at a much lower rate than the Avian flu, also appears to result in death via a similar mechanism.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:52

OTC NSAIDs are used to temporarily reduce fever and to treat minor aches and pains such as headaches, toothaches, backaches, muscular aches, tendonitis, strains, sprains and menstrual cramps.
When you are dealing with a personal medical problem try buying <a href="https://ampicillingo24.top/ ">toxic dose of ampicillin</a> prices and regular pharmacy prices?
PREVIOUS ARTICLE: 11 Things Your Doctor Wants You to Know About HIV NEXT ARTICLE: Frequently Asked Questions About HIV Up Next Frequently Asked Questions About HIV Health condition e.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:55

Hemoglobin A1c A1C test -- Normal: Less than 5.
Great treatment is attainable if you <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage blog</a> pills by mail or courier to your door. Great service!
Diagnosis of Bladder Infection Diagnostic Work-up of Uncomplicated Cystitis in Premenopausal Women Premenopausal women with typical symptoms for bacterial cystitis dysuria and urinary frequency without vaginal discharge may be treated with antibiotics with no further diagnostic work-up.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:01

Fillings For many years, mercury was used in dentistry in dental amalgam, a filling material used in repairing tooth decay.
Instead of inconvenient traveling, <a href="https://lyricaa24.top/ ">how much will generic lyrica cost</a> at affordable prices from a trusted pharmacy
A quantitative blood test can determine approximately the date the embryo was conceived.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:25

They frequently require several weeks before getting into the bloodstream at a sufficient level to reduce symptoms.
Consider various price options before you <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin poor absorption</a> . Should I stop taking it?
This is when the infection is most likely to be passed on and sexual contact should therefore be avoided.

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:30

This can alter the way the brain perceives and reacts to certain situations, leading to anxiety.
Is there a way to tell if a <a href="https://prednisonenow365.top/ ">prednisone buy online</a> as they provide reliable reviews. Always get the best deal!
Screen reader users, click here to load entire articleThis page uses JavaScript to progressively load the article content as a user scrolls.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:34

Unique at-a-glance charts with simple yes-or-no questions will help you analyze hundreds of ailments and recognize when to treat at home, go to the doctor, or rush to the emergency room.
The following tips about <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage hyperinsulinemia</a> return shipment if the product is ineffective?
It is not certain how well patients in this study represented persons with similar symptoms in other parts of the United States or the world, because patients were identified through a single, large healthcare organization in one region of the United States.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:34

Adequate periconceptional folic acid also called folate or Vitamin B9 intake has been shown to decrease the risk of fetal neural tube defects such as spina bifida, a serious birth defect.
The first time you <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica and cymbalta taken together side effects</a> from are illegal.
Depression can swing your moods around, keeping you away from the calm you so desperately want.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:57

What are the benefits?
Can I expect more discounts if I buy <a href="https://glucophagea7.top/ ">medicines glucophage</a> from reputable pharmacies
I mention all these things to clear up the problems caused by false folk wisdom — since a lot of folk-wisdom is not based in actual testing — and as shown from this example — even the terminology used by folk-wisdom is not consistent with reality.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 11:58

Since then, the U.
Do your bit for the environment by checking the <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin atc</a> online instead of buying medicine at the pharmacy.
While psychotherapists should not live in fear of missing an unsuspected medical origin, it is important to have adequate knowledge of the medical issues that could potentially relate to their patients' conditions.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 12:03

Since most people who eat meat or eggs get enough B12 in their diets, a deficiency of this vitamin usually means that the body is not absorbing it properly.
your needed drugs through a site specializing in discounted <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin resistance in transformation</a> for less is to compare online prices from pharmacies
Please make an appointment tomorrow!

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 12:06

Pregnancy, for instance, can cause a Western Blot to find traces of one viral band, called P-24.
Significantly reduced prices mean you can <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica opiate withdrawals</a> which is available online
Other conditions that are not allergic in nature may give rise to higher IgE levels such as smoking, AIDS, infection with parasites, and IgE myeloma.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 12:12

Getting my doc, that admitted he knows nothing about mold toxicity, on board with my certainty about having CIRS is slow and difficult.
Beneficial and effective treatment is desirable so <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage capsule</a> for an extended period?The lowest prices to
For this reason, medical professionals recommend that patients have check-ups every three months for the first three years after diagnosis and then every year thereafter.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.