İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 02:16

This is particularly worth remembering in the three to six hours before you go to bed.
Read more information at <a href="https://flagylone24.top/ ">can i take cipro and flagyl at the same time</a> delivered when you order from this site
Pregnancy can also make you more prone to bouts of thrush, so if you notice unusual changes in discharge appearance or smell, make a trip to your GP.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 02:29

Developmental delays may require further medical follow up for underlying problems.
countries also have an FDA approval standard on their <a href="https://valtrexone7.top/ ">valtrex dosage cold sores</a> pills by mail or courier to your door. Great service!
To conserve glucose within the body, the kidneys do not filter glucose out of the blood stream into the urine until an excessive level is reached.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 02:50

Your symptoms may be more severe if you happen to be allergic to mold or if you become exposed to a large amount of toxic black mold.
Opt between airmail and courier delivery for <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">lisinopril almost killed me</a> pills, this site always offers great value
Flu viruses spread from person to person when people who are infected cough or sneeze.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 02:54

Laparoscopy: A procedure in which a tube with a small light and viewing device is inserted through a small incision near the navel, allowing a surgeon to look directly into the patient's abdomen.
Big discounts available on <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">lisinopril and alcohol</a> for all medications are available globally
In the past, crowd-based wisdom, in the form of case consults, professional discussions, and medical journals was only available to doctors, Sanghavi said, but now patients can also access this wisdom.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:15

Behavior of this type implies boundary violations, and its purpose is to cement a relationship with the physician, allaying the patient's ever-present fear of abandonment.
All these online providers sell <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">lisinopril cost</a> from honest online pharmacies when you really need reasonable
Family History, Lynch Syndrome and Other Colorectal Cancer Risk Factors - Carol A.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:22

In the case of a groin hernia, the bulge can appear at the groin crease, near the scrotum or labia.
is a lot easier on the web these days. Know more about ED at <a href="https://valtrexone7.top/ ">valtrex for shingles</a> when you are buying it online.
Over time, the list of potential diagnoses lengthens, ranging from just a handful to well over ten.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:36

Natural occurrence and clastogenic effects of nivalenol, deoxynivalenol, 3-acetyldeoxynivalenol, 15-acetyldeoxynivalenol and zearalenone in corn from a high risk area of esophageal cancer.
Explore online deals and <a href="https://flagylone24.top/ ">cipro and flagyl for diverticulitis</a> online instead of buying medicine at the pharmacy.
Feeling crampy or exhausted?

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:46

A minimally invasive device called a diaphragmatic pacemaker, which electrically stimulates the diaphragm, can help patients breathe.
Go to <a href="https://valtrexone7.top/ ">valtrex without a prescription</a> in order to save money
Injection drug use that includes the sharing of needles or other equipment with injection partners also places women at risk for HIV.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:53

In such cases, if a woman changes her mind about her abortion, or in the rare instance that the clinician fails to diagnose an ongoing pregnancy at a follow-up visit, the pregnancy may continue to term.
Where can I buy discounted <a href="https://valtrexone7.top/ ">what does valtrex do</a> online.Easeus Deleted File Recovery - CNET Download. Disk
This difference is vital in the diagnosis and treatment of chondrosarcomas.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:56

Main outcome measure: Failure rate proportion of women with an incomplete abortion requiring surgical aspiration or a continuing pregnancy.
a recommendation from someone you trust before you buy any <a href="https://valtrexone7.top/ ">valtrex dosage for outbreak</a> at large discounts with great service
STAGE IB1 Cervical cancer confined to the cervix, but no greater than 4.

AnedNeica (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 03:57

It is also known that prostate cancer is more common in men who have a history of prostate cancer in their family.
I feel tired when I take <a href="https://doxycyclinego365.top/ ">does doxycycline treat sinus infection</a> at affordable prices from a trusted pharmacy
He usually wash off after he comes but did not this time, he did not get up if you know what I mean I was sitting on top of him and his sperm was all over — sorry if tmi I am not on any contraceptives, been off it for 1 year already.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 04:03

Your HPV DNA test may suggest a higher risk of developing cancer.
When you buy a drug online at low price of <a href="https://valtrexone7.top/ ">buy valtrex online overnight</a> at cheap prices if you purchase this great treatment online
These include weight reduction when needed , following the Dietary Approaches to Stop Hypertension DASH diet, smoking cessation, limiting alcohol intake, and limiting salt intake to no more than 1,500 mg of sodium per day.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 04:30

Tawaddell Oh and I just thought of something that I left out.
Don’t be afraid to ask questions when you are buying <a href="https://flagylone24.top/ ">will flagyl treat uti</a> delivered in days to give you essential treatment
Prevention is important for all people, but particularly for health care workers and those who are at high risk of complications of influenza.

AnedNeica (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 04:34

Ever since then I haven't had an outbreak, but about 4 days ago I had intercourse and...
The effectiveness of Viagra in ED. <a href="https://doxycyclinego365.top/ ">doxycycline for acne dose</a> pharmacy has the proper license to sell drugs?
Abuse of the child by the caregiver is bound to distort the developing personality and create a much greater risk for depression and many other debilitating mental and emotional states.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 04:41

Format: Paperback Verified Purchase I am writing an article on organizational diagnosis, i.
Any time you happen to be searching the web for a great remedy, <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">what is lisinopril used for</a> at superb savings to help minimize symptoms and feel healthier
Symptoms and complications may include, but are not limited to, the following: Anemia.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 04:49

Those with OCD will obsess about specific concerns or thoughts, such as something happening to someone they love and will create routines to help cope with their obsessions.
more information on erectile dysfunction, visit our website at <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">lisinopril brand name</a> so you can save money
While kennel cough symptoms may not sound like much to be concerned about - after all, don't we all have these symptoms when we're suffering from a harmless little cold?

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.