İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 15:46

So, pay attention to what your body is telling you in the hours and days after a car accident.
Strengthen your affectivity at <a href="https://bizvardenuse.com/ ">what is vardenafil used for</a> . Get one now! You can’t find more affordable prices.
If pain relievers are needed, acetaminophen is the safest one for pregnant women, but if it is ineffective, an opioid may be necessary.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 15:46

The further along you go in your pregnancy, the bigger baby gets, so you might as well get used to making trips to the bathroom to pee.
Watch out for substandard product with buying <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil vs tadalafil</a> if it’s priced too low?
At the time of surgery, the hiatal hernia is eliminated in a manner similar to the repair of para-esophageal hernias.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 16:12

On the other hand, anxiety disorder is sometimes misdiagnosed among older adults when doctors misinterpret symptoms of a physical ailment for instance, racing heartbeat due to cardiac arrhythmia as signs of anxiety.
Begin saving money when you <a href="https://tortadalfvier.com/ ">good rx tadalafil</a> ? Learn what women are saying.
These are high-grade malignant tumours that grow in the cerebellum.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 16:24

Remember that reassurance about fears is not usually helpful and may encourage avoidance or clinging behavior.
Check <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vilitra vardenafil 20mg</a> , a proven treatment for your condition
Influenza viruses can infect birds, and occasionally human infections may occur through close contact with infected poultry or poultry products.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 16:26

So on feb 4 I started spotting dark brown the first day on the 5th day started like a reg flow but was still lighter than usual then the next day it was brown again and just stopped.
The price of <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil uk</a> and have multiple orgasms?|
If you do not want your e-mail address released in response to a public records request, do not send electronic mail to this entity.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 16:47

Can any1 plz suggest me wht to do…Hi Sumera, missed periods or delayed periods can happen due to others reasons other than pregnancy such as major weight loss or excessive exercise, stress, hormonal imbalance, thyroid irregularity or polycystic ovary symptom.
is important to find the best prices as soon as you decide to <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil discount</a> when they are buying it online.
The signs of a disease are the changes in your body that the doctors can detect when they do examination.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 17:02

He just in my recollection, he gave some glucose or something, they test something, that how much glucose do you have in your body.
Talk to a licensed pharmacist when you purchase <a href="https://tipsvardenok.com/ ">buy vardenafil orodispersible</a> after comparing multiple offers
Still, often those living with anxiety and panic attacks will experience chest pain caused by any number of different factors.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 17:19

The cervix leads from the uterus to the vagina birth canal.
Beneficial treatment is attainable if you <a href="https://bizvardenuse.com/ ">ed drug vardenafil levitra</a> , is it dangerous for someone else to take my pills?Low rates
Children's warning signs are: fast or troubled breathing, bluish skin color, not drinking enough fluids, not waking up or not interacting, being so irritable that the child doesn't want to be held, flu-like symptoms that improve and then return, or fever with a rash.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 17:37

In some cases, uncontrolled seizures can, over time, cause brain damage that results in impairment of mental and physical abilities.
of real pharmaciesWith offers from online pharmacies you can <a href="https://bizvardenuse.com/ ">anazao health vardenafil</a> and manage your health problem
If the flow was still bright red, that was probably your period, not implantation bleeding, but if you want to test, you can take it in a few days.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 17:51

Continue Reading Jump to Comments About the Author Health Leaving Hot Yoga Before the Class Ends When the 105-degree heat becomes too much to handle, a struggle between mind and body commences.
Do all pharmacy websites offer <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil vs sildenafil citrate</a> would assist you further.
In some cases, diabetes can lead to damage that makes an organ transplant necessary.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 18:01

Continue taking your prenatal vitamin, which you hopefully started taking while you were just trying-to-conceive as part of a proactive pregnancy health and diet regimen.
low prices for your must-have drugs and shippingIf you plan to <a href="https://bizvardenuse.com/ ">levitra reviews vardenafil</a> for ED patients. Visit and learn more.
The median age at diagnosis in African American women is 54 years, compared with a median age of 58 years in white women.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 18:20

As in other states of extreme insulin resistance, patients with anti-insulin receptor antibodies often have acanthosis nigricans.
is not such a good ideaPeople look for the cheapest price of <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil dose recommendations</a> is the best part about the internet.
An injury to the breast cannot cause cancer.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 18:22

Her doctor wrote a note indicating that interferences in the nurse's sleep, eating routine, and schedule of insulin shots were making it difficult for her to manage her diabetes.
When you are dealing with a personal medical problem try buying <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil hcl 20 mg tab</a> on the Internet is always the lowest.
Some people have only one or two symptoms, while others have many more.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 19:18

More and more studies come out confirming the power of vitamin D, a steroid hormone, to influence virtually every cell in your body.
can be a great benefit.There are many advantages when you <a href="https://tipsvardenok.com/ ">levitra 20mg vardenafil</a> from Canada to gain your trust.
Posted in Local, State, Morning news, Top news on Monday, January 12, 2015 9:24 am.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 19:24

In this regard, newer analytic methods are being developed, including a protein translation luciferase assay for trichothecene toxicity in airborne particulates 457.
When you <a href="https://bizvardenuse.com/ ">buy vardenafil orodispersible</a> and manage your health problem
A clot is a clump of blood that has changed from a liquid state to a gelatinous like solid state.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 19:30

If chemotherapy causes the anemia, the doctor may treat it with erythropoiesis-stimulating agents such as epoetin alfa Epogen, Eprex, Procrit or darbepoetin alfa Aranesp.
Popular methods to buy <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil without prescription</a> from leading pharmacies
Both tension and migraine headaches are associated with anxiety disorders.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 19:53

Until you can get some of his allergy issues under control, trying to work on his sleep is going to be fruitless.
is important to find the best prices as soon as you decide to <a href="https://bizvardenuse.com/ ">vardenafil free samples</a> and not spend a lot of money.
This puts cervical cancer as the 12th most common cancer that women develop, and the 14th most common cause of cancer death for women in the U.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 19:57

The most common cold symptoms are: Nasal congestion Runny nose Scratchy throat Sneezing Adults and older children with colds generally have a low fever or no fever.
There are many pharmacies where you can <a href="https://tipsvardenok.com/ ">levitra vardenafil 20 mg</a> which is available online
He's competed in the Ironman Triathlon.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:12

The dental professional must recognize the existence of it, seek its etiology and relation to dental treatment, and determine ways that the patient's defenses against it can be used to facilitate rather than inhibit treatment.
in sex.The efficiency of the medicines when you <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil drugs.com</a> to get low prices for this effective treatment
Sushrut Jangi May 28, 2013 11:49 AMOccasionally, I'll be presenting stories about medicine from around the world.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:26

Computed tomographic scan showing enlarged and inflamed appendix A extending from the cecum C.
There are ways to <a href="https://bizvardenuse.com/ ">levitra 20 mg vardenafil</a> from honest online pharmacies when you really need reasonable
In any case, molds growth in the indoor environment should be considered unacceptable from the perspectives of potential adverse health effects and building performance.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:41

Cervical Cancer Symptoms The general cervical cancer symptoms include: Abnormal vaginal bleeding after sex and menopause or between menstrual periods Abnormal vaginal discharge Pain during sex A persistent feeling of rising pressure on the bladder or rectum Change in menstrual pattern, such as short cycles with long periods of excessive vaginal bleeding Advance cervical cancer symptoms include: Anemia Continuous pelvic and back pain Leakage of urine or stool in to vagina Generalized weight loss What Causes Cervical Cancer?
If you need to economize, order your <a href="https://tipsvardenok.com/ ">snovitra vardenafil 20mg</a> contains all the details.
To reduce allergy triggers in your home, install furnace filters or other air filters.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:42

Her work has been featured in numerous media outlets, including Redbook, WebMD and The Huffington Post.
prices are available from pharmacies online that want you to <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil vs alprostadil</a> at a fraction of the normal cost
Some signs of the disease, like frequent thirst or urination, can easily be detected just by sheer observation and self-awareness.

AfsdrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:43

Signs of Arthritis in Pets Favoring a limb Difficulty sitting or standing Sleeping more Seeming to have stiff or sore joints Hesitancy to jump, run or climb stairs Weight gain Decreased activity or interest in play Attitude or behavior changes including increased irritability Being less alert Signs of arthritis often are similar to signs of normal aging, so if your pet seems to have any of these symptoms for more than two weeks, the best thing to do is to have your veterinarian examine them, and then advise you as to what treatment plan would be best to help your pet deal with the pain.
Helpful treatment is available when you buy <a href="https://bizvardenuse.com/ ">"tadalafil" "vardenafil" premature ejaculation</a> to manage symptoms
Malignant glioma: ESMO clinical recommendations for diagnosis, treatment and follow-up.

AgbrogmA (doğrulanmamış) Sa, 01/10/2024 - 20:44

Women also report pain or discomfort in other areas of the body before or during a heart attack.
dinnerExcellent health benefits are attainable when you <a href="https://tipsvardenok.com/ ">vardenafil vs sildenafil vs tadalafil</a> if it’s priced too low?
Ask your provider: How and when you will hear your test results How long it will take to recover What activities you should avoid and when you can return to your normal activities How to take care of yourself at home What symptoms or problems you should watch for and what to do if you have them Make sure you know when you should come back for a checkup.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.