İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 15:58

Itching skin can affect a small area of the skin or the full body, and it differs in severity, frequency and duration, depending on the underlying cause.
Are there any side effects in taking <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil alternatives</a> for ED patients. Visit and learn more.
The viruses can also be spread through nonliving objects, such as doorknobs, telephones, and toys.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:14

For example, an enlarged prostate may cause straining and burning with urination, and certain types of kidney disease may mimic the symptoms of pyelonephritis.
best prices can be located by making use of online promotions to <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil 20mg dosage</a> Online pharmaci
If symptoms occur often or last much longer than 2 weeks, they may be the result of an allergy rather than a cold.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:18

Jdk777 Oh i forgot to mention i did get headaches and 2 days abdominal pain on the week before I tested positive!
For people who use daily medications buying <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil 100mg</a> when you are buying it online.
If you are having thoughts about harming yourself or feel you are at risk of hurting yourself or someone else, call the National Crisis Hotline at 1-800-273-TALK 8255 or text "ANSWER" to 839863.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:19

This raises the risk of miscarriage during the first 20 weeks of pregnancy.
Immediately identify low prices and <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil vs sildenafil vs vardenafil</a> from respected online pharmacies if you'd prefer great deals
Read in detail about Dengue fever diagnosis — factors, tests and costBecause dengue fever is a viral infection, there is no specific treatment for the condition.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:19

Radiographics : a review publication of the Radiological Society of North America, Inc 21 5 : 1155—1168.
Do your bit for the environment by checking the <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil 10 mg</a> offered by a specialist low-cost pharmacy site
Detoxification from alcohol dependence should not be attempted at home or without direction and supervision from a medical doctor.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:23

While this process of exclusion may be very rapid for some individuals, it can take a much longer time — with repeat testing — for others.
Score exceptional deals when you <a href="https://tortadalfvier.com/ ">which is stronger sildenafil or tadalafil</a> . Order online in minutes.
Anatomic tumor localization is different but should not be considered of diagnostic value.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:27

Jim Goldman 579Tweet "Text neck," the effects of prolonged head tilt on the cervical spine, is becoming a problem for an increasing number of both children and adults.
Heat up your body with the newest product of <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil peak effect</a> . Get your ED treatment now!
So then, I went to the doctor because I had a suspicion that maybe I was a diabetic.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:32

Since weather circumstances can influence exposure, we restricted data to measurements made under similar weather conditions.
Choose a pharmacy with good customer service to <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">order tadalafil</a> when you find a great deal
Yeah, bring on the jokes, tell me to pull myself together, let's all YouTube Guy Clarke's 'Doctor, Dear Doctor' and feel guilty.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:32

MEDgle may update or modify the MEDgle API, Rules, and other terms and conditions, including the Display Guidelines, from time to time its sole discretion by posting the changes on this site or by otherwise notifying you such notice may be via email.
Does a health problem need to be treated with <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil order online</a> ? Find out the truth right here.
Common, reoccurring thoughts of depression are vocalized as, "It's all my fault," or "What's the point?

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:32

Dennis Citrin discusses breast cancer and advances in treatment.
Buying online so that you know what the lowest price of <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil 9 mg chewable</a> and instead buy online.
This story is the second in a four-part series of articles on men's health during the month of June provided and presented by our sponsor: NewYork-Presbyterian Hospital.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 16:34

Generally, hernia among adults is caused by having a lot of pressure placed on the abdomen due to: Obesity Multiple pregnancies Ascites or fluids in the abdominal cavity Preceding abdominal surgery Umbilical Hernia Symptoms and Treatments 1.
Popular methods to buy <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil tablets 10 mg</a> and have multiple orgasms?|
A pulmonary embolism PE is a blood clot that travels to the lungs and blocks blood flow.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 17:14

Oral Cancer SymptomsWhat Oral Cancer Survivors said about their Cancer Symptoms.
prices are offered by online pharmacies who want you to <a href="https://tortadalfvier.com/ ">blue chew tadalafil</a> from Canada to gain your trust.
TankingQuestions About Black MoldHow to Prevent Black Mold ProblemsRadonEPA and RadonRadon Mitigation SystemsWorld Health Organization and RadonYour House has Radon.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 17:14

Exactly how glucose intolerance or high blood pressure could result from a disrupted circadian clock is still being worked out.
Make sure when you get your <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil powder</a> over the counter, or do I need a prescription?
In honor of March being National Colon Cancer Awareness Month, we asked Asish Mukherjee, MD, a colon-rectal surgeon with ProMedica Physicians, to answer common questions about colon cancer screening, prevention, and diagnosis.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 18:07

Screening for AAA is offered only to men, as the condition is much more common in men than in women.
Be sensitive about ED patients. <a href="https://tortadalfvier.com/ ">tadalafil vs cialis</a> is available online at the lowest possible medication price.
When taking combination medicines, always check the ingredients for the presence of acetaminophen, and be sure never to take more than the recommended daily dose of 4g acetaminophen.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 18:20

Birmingham police officers were stationed outside the patient's home Tuesday night, making sure isolated family members did not come outside.
There are ways to <a href="https://tortadalfvier.com/ ">can i take sildenafil and tadalafil together</a> at large discounts with great service
Most people will experience a certain amount of discomfort, regardless of their specific symptoms, and usually need to spend a few days resting at home.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 18:38

The RBCs are fragile and break down rapidly and die prematurely, thereby causing anemia and depleting the body cells of adequate oxygen.
Bonus pills added if you <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">is tadalafil a blood thinner</a> at a regular pharmacy. Why buy it online?
An increased blood potassium level also increases the risk of developing a blood clot.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 18:48

In 1963, a new classification scheme was designed by Philip Gell and Robin Coombs that described four types of hypersensitivity reactions, known as Type I to Type IV hypersensitivity.
If money is tight, buy your <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil dosage bodybuilding</a> that they have been labeled properly.
Intraoperative MRI also is used during surgery to guide tissue biopsies and tumor removal.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 18:51

This may be caused by a number of mycotoxins, I've seen research on both ochratoxin A and several trichothecenes impacting neurogenesis.
And convenience are the main reasons for buying <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">maximum dose of tadalafil for erectile dysfunction</a> prices. Great savings on all drugs!
These glands secrete milk into a complex system of tiny ducts.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 18:57

Three weeks ago, I noticed a great deal of her coat was coming out in clumps, leaving bald spots all over her body.
To buy <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">what does tadalafil look like</a> are much better deals than in local stores.
Preventive Services Task Force recommends that women at average risk for breast cancer have mammograms once every 2 years beginning at age 50.

ArnfNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 19:30

What needs to be done for the baby at risk?
Figure out the best treatment pricing for prescriptions of <a href="https://tortadalfvier.com/ ">does tadalafil raise blood pressure</a> at superb savings to help minimize symptoms and feel healthier
Another promising area of research has been investigating the use of stem cells, cells that have the potential to develop into any tissue type, including brain tissue.

ArnvNeica (doğrulanmamış) Pa, 29/09/2024 - 19:30

PUPPS is always harmless, but it can be quite annoying.
Many pharmaceutical companies see <a href="https://ltetadafiilus.com/ ">tadalafil vs sildenafil vs vardenafil</a> and prompt ED now! Exciting freebies awaits you.
Request Appointment Diseases and ConditionsWheat allergyPrint Sections BasicsDefinitionSymptomsCausesRisk factorsPreparing for your appointmentTests and diagnosisTreatments and drugsLifestyle and home remediesIn-DepthExpert BlogResources Definition Symptoms Causes Risk factors Preparing for your appointment Tests and diagnosis Treatments and drugs Lifestyle and home remedies Products and services Free E-newsletter Subscribe to Housecall Our general interest e-newsletter keeps you up to date on a wide variety of health topics.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.