İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 08:33

Among other raw foods, raw apples or pesticides on lettuce may bother your allergies.
View specials coming from first-rate pharmacies where you can <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin prostatitis</a> from responsible pharmacies online if you desire competitive
The first spots, sores or bumps usually appear on the face, nose, mouth, arms, upper body or legs.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 08:34

Some heart attacks may be associated with "atypical' symptoms, symptoms such as heartburn, nausea, or sudden light-headedness and sweating.
of real pharmaciesWith offers from online pharmacies you can <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin resistance vectors</a> pills. Compare prices to save
The DASH diet with the lower sodium level led to a mean systolic blood pressure that was 7.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 08:44

Offices conveniently located in Mill Creek, Kirkland, Seattle, and Edmonds serving Seattle, Bellevue, Everett and all of King and Snohomish Counties.
Figure out the best treatment pricing for prescriptions of <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage repas</a> keep them away from direct sunlight.
Food and Drug Administration warned against the use of these drugs in young kids because they can cause serious side effects such as convulsions and are generally not effective.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 08:51

Although advances have been made in treatment protocols, leiomyosarcoma remains one of the more difficult soft-tissue sarcomas to treat.
For the best deals, buy <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage flatulence</a> from India at a discount.
In some situations, if a child believes there is no way to reduce extreme anxiety, thoughts of self-harm or not wanting to be alive may develop.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 08:55

You can decide not to do an ultrasound and not a pregnancy test, however you may be surprised with an ongoing pregnancy and whether the pregnancy is too advanced can no longer repeat your medical abortion.
the best ways for men to lead rewarding sex lives in bed.End <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage espaГ±ol</a> at superb savings to help minimize symptoms and feel healthier
My first appointment had to be cancelled so by the time I cold have the treatment the scan showed 8 weeks 5 days, which is pretty much the last day they would have given me the medical treatment.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 08:56

However, if someone has symptoms of major depression—suicidal thoughts or feelings of being hopeless, helpless, and worthless—then it is critical that the individual seek professional psychiatric help immediately.
savings made when you order through this specialist site for <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin skin infections</a> pills by mail or courier to your door. Great service!
MyHealth Blogs Shop Symptom checkerAppendicitis means inflammation of the appendix.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 09:00

Unfortunately, listing illnesses according to which ones can cause depression or which ones can cause anxiety does not produce a coherent organization.
is important to find the best prices as soon as you decide to <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage medications</a> at large discounts with great service
Related Grants 00934: Investigation of Inherited Diseases of the German Shepherd Dog Using the SNP Array stLight.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 09:03

Dengue claims its first victim in India this season Related Topics Quiz on Dengue Dengue is an endemic problem in several countries including India.
No men loves being impotent. Go to <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage bustine</a> are so much better online. Check this out
Sayer Ji explains why is 1 health care strategy when faced with illness is cold-pressed juicing.

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 09:06

The abdominal examination should begin with inspection followed by auscultation, gentle palpation beginning at a site distant from the pain and, finally, abdominal percussion.
Maximize the amount you save on <a href="https://prednisonenow365.top/ ">can prednisone cause diarrhea</a> , always look for online deals and discounts
Adele October 14, 2013 at 5:12 pm Reply Hi there, I have asthma, irritible bowel disease, lichen sclerosus, tested positive for ankylosing spondylosis, hypercholesterolaemia and I have had superficial thrombophlebitis.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 09:27

In addition to vaccination, you can help prevent the spread of influenza by washing your hands often, staying home when you are ill and taking influenza antivirals if they have been perscribed to you.
Getting the real deal at <a href="https://ampicillingo24.top/ ">gentamicin and ampicillin in neonates</a> is 24/7.
Crohn's disease differs from ulcerative colitis in the areas of the bowel it involves — it most commonly affects the last part of the small intestine called the terminal ileum and parts of the large intestine.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 09:43

Moreover, little is known about the actual time of conception and for this reason, healthcare providers typically count the conception from your last cycle.
to get what you needOnline comparison shopping allows you to <a href="https://ampicillingo24.top/ ">unterschied zwischen amoxicillin und ampicillin</a> when you find a great deal
If the muscle around the hiatus is weak, the top part of the stomach can press up through the diaphragm into the chest area.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:05

Your doctor will arrange for you to see a midwife at around twelve weeks of your pregnancy.
Take the time to shop around when you want to <a href="https://lyricaa24.top/ ">can lyrica cause heart problems</a> pharmacy has the proper license to sell drugs?
In most cases, your youngster can attend school with an active infection, but your pediatrician may suggest keeping him home if he has a primary outbreak.

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:11

Most nights I sleep with a thick dressing gown on and wake in the night very hot.
For great prices, <a href="https://prednisonenow365.top/ ">is prednisone 20 mg a steroid</a> return shipment if the product is ineffective?
After a mastectomy, some women choose a breast prosthesis or opt for breast reconstruction, which can be performed at the time of the mastectomy itself, if desired.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:14

The most common symptom of a subarachnoid hemorrhage is a severe headache called "thunderclap headache," which many patients describe as the worst headache of their life.
Fastest delivery and lowest prices for <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin 10044</a> delivered to your door by a trusted pharmacyVerify offers to
In the UK, stomach cancer is much less common than it used to be — the number of new patients each year has halved over the past 30 years.

AujikrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:17

The memories, flashbacks, nightmares, and night terrors of the event can be so vivid that they provoke seemingly uncontrollable anxious reactions and symptoms.
People look for the cheapest price of <a href="https://glucophagea7.top/ ">glucophage bijwerkingen</a> since it’s a successful treatment
Do you have more than one sexual partner and if so are any of them of the same sex as you?

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:19

With a new relationship it may be good to date for a while and allow aspects of the relationship besides sex to develop as you get to know one another and become closer.
Men lost their confidence when ED came. <a href="https://lyricaa24.top/ ">does lyrica help with anxiety</a> pills easily.
The now mature new viruses bud on the surface of the infected cell and are released by exocytosis.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 10:30

Read more Antidepressants Your doctor may prescribe antidepressants if you have moderate or severe depression...
Looking for drugs at affordable prices? This site makes low-cost <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica for shingles</a> is by comparing prices from pharmacies
Searching for medical advice online can never replace a visit to a living, breathing doctor, but there are ways to help you weed through the online clutter and get reliable information.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.