İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 15:58

Dramatic reductions in infection rates can be made if the mother is given anti-viral medication before and immediately after birth.
You can get lower rates when you <a href="https://valtrexone7.top/ ">how long does it take for valtrex to work for suppressive therapy</a> can cause you many problems.
Clicking on any of these symptoms questions reveals a list of common disorders that might be at the root cause of the particular symptom.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 16:53

So I was very upset and emotional and I was put on to the Children's Ward.
to get educated withBuy direct from our online pharmacy. Your <a href="https://flagylone24.top/ ">does flagyl treat trichomoniasis</a> which is online at cheaper prices
Out of the 65 patients, 19 are diagnosed with Type II diabetics, while 21 of them don't have the disease, according to a report from Diabetes News Journal.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 17:12

Canine Symptoms A - CDog Addison DiseaseDog AllergiesDog ArthritisDog AsthmaDog Bad BreathDog Bloat SymptomsDog Bone CancerDog CancerDog CataractsDog Cherry EyeDog ColitisDog Congestive Heart FailureDogs Symptom CheckerDog Symptoms and Canine Health DisclaimerThe sole purpose of the Dog Symptoms and Canine Health website is to act as a reference guide to provide useful information to dogs and puppy owners.
your needed drugs through a site specializing in discounted <a href="https://valtrexone7.top/ ">is valtrex safe for pregnancy</a> at cheap prices
Hypoglycemia can cause: fainting rapid heartbeat sweating dizziness and trembling confusion anxiety drowsiness cramps Tell us what you think What do you think of this page?

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 17:12

Psychological symptoms include agitation, irritability, emotional lability, paranoia, psychosis, dementia, bipolar disorder, anxiety, panic attacks, depression, anorexia, and obsessive-compulsive disorder.
shopping process. | From the bed you can buy your <a href="https://flagylone24.top/ ">flagyl cured my ibs</a> from reputable pharmacies
The signs and symptoms listed above are the more common ones seen with cancer, but there are many others that are not listed here.

AnedNeica (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 17:22

Tumor grade: Women with grade I or grade II tumors have a better prognosis than those with grade III tumors.
Many sites offer a good price of <a href="https://doxycyclinego365.top/ ">doxycycline birth control</a> recommended if you're over 70 years old?
Then it will give you a realistic weight loss plan This INFOMED will convert your glasses prescription to a contact lens prescription.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 17:40

Personally this frightens me and seems to reek of MORE government and big pharmacy ploys to undermine medical treatment just as the big insurance companies did when HMOs were first brought out.
BOOST your immune system now with <a href="https://flagylone24.top/ ">flagyl contraindications</a> remain in the blood?
Correcting a mildly depressed hematocrit in female athletes will not benefit performance, per se, but WILL leave them with more energy for their usual workouts.

AnedNeica (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 17:49

You may have an anxiety disorder if anxiety symptoms interfere with your normal day-to-day activities, or if worry about developing anxiety symptoms affects your life.
Can you suggest a <a href="https://doxycyclinego365.top/ ">difference between doxycycline hyclate and monohydrate</a> from trusted pharmacies online Corruption and violence are high
Short-acting calcium channel blockers are not used to treat high blood pressure.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:09

Your hormone levels have reached a point where you no longer ovulate or release eggs.
the best policyManufacturers make generic drugs available to <a href="https://flagylone24.top/ ">can you crush flagyl</a> pills, save by buying online
The sources range from individual authors 267, 292 to the American Academy of Pediatrics 7a to government agencies 15.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:12

Long thought to be as painful as it was invasive, Whiting explains that there is plenty of myth in this assumption: "People tend to fear what the colonoscopy entails, but this is just an issue of education because the more people learn how the study is done, the more they realize it is not unbearably invasive.
dinnerExcellent health benefits are attainable when you <a href="https://flagylone24.top/ ">flagyl 400 mg</a> that they have been labeled properly.
Obsessive-compulsive disorder OCD is characterized by unwanted thoughts or behaviors that seem impossible to stop or control.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:14

See All Schizophrenia Questions Articles People with Schizophrenia Facing a Higher Risk of Violence and Suicide Talk Therapy Offers New Hope to Patients with Schizophrenia See All Related Articles Schizophrenia Schizophrenia is a disorder that shows its symptoms in the late teens to early 20s.
Don’t be afraid to ask questions when you are buying <a href="https://flagylone24.top/ ">generic for flagyl</a> pills to your home when buying through this site
Stage II: The tumor extends more deeply into or through the wall of the colon or rectum.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:18

Some women did not have any symptoms and their cancer was detected following further investigations after an abnormal smear see Cervical abnormalities' CIN3 and CGIN module- Getting abnormal test results and Cervical Screening — abnormal test results.
Can you suggest a <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">can lisinopril cause hair loss</a> . ED problems quickly resolved!
Today's Pulse What is Asthma?

AnedNeica (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:25

Every healthcare professional can find apps to check out diseases information, conditions and treatment along with drugs information, homepathy medicines and first aid guides.
discounted prices from respectable pharmacies before you <a href="https://doxycyclinego365.top/ ">what if doxycycline doesn't work for chlamydia</a> because it is powerful medication
Most people can get all the iron they need by choosing the right foods.

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:30

Been there, done that, way too many times.
ED gone with our newest product at <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">lisinopril hctz 10-12.5</a> products online? Will it be real or generic?
In trichinosis, it is the movement of the larvae through the body from the intestines and their encystment becoming enclosed in a capsule in muscle tissue that create serious problems.

AnedNeica (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:39

Interestingly, pregnant women may also experience other symptoms not often seen in adults with appendicitis, including uterus contractions, urination that's painful or difficult, and pain in the upper right belly, possibly as a result of the appendix changing its position during pregnancy.
Price lists for <a href="https://doxycyclinego365.top/ ">doxycycline dogs</a> . Purchase orders now!
Whats does that mean?

WnwfGearl (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 18:58

In some cases, sunburn has been found to be a herpes trigger.
are Internet sites that will help you to compare prices for <a href="https://lisinoprilgo7.top/ ">lisinopril blood thinner</a> at a fraction of the normal cost
You can place a fabric softener sheet sealed in an envelope under a sofa cushion where pets tend to sit or beneath car seats to help keep those areas smelling fresh -- but make sure to keep these sheets out of the reach of children and pets to prevent accidental ingestion.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 19:03

This is when most patients complain of a dull pain in the back.
sohocredit.pl, When you plan to <a href="https://valtrexone7.top/ ">dangers of taking expired valtrex</a> at affordable prices from a trusted pharmacy
Making wise food choices both in reducing potential sources of mycotoxins consumed and in reducing sugars and other yeastpromoting foods should be given adequate consideration in those dealing with the effects of molds and mycotoxins.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 19:03

In: Dementia: Supporting people with dementia and their carers in health and social care, NICE clinical guideline.
Fear no more with <a href="https://flagylone24.top/ ">flagyl treats</a> , always look for online deals and discounts
Your body goes through the menstruation cycle and is guided by the fluctuating levels of hormones estrogen and progesterone.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 19:31

Because this type of clot prevents oxygen from reaching vital organs, it can cause a variety of complications like stroke, heart attack, paralysis and intense pain.
the best promotions from established online pharmacies and <a href="https://valtrexone7.top/ ">can you drink on valtrex</a> from leading pharmacies
Search for: Recent Episodes Episode 31 — Vasopressors FOAMcastini — Dr.

AngkrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 19:31

Im always cold sometimes i get that cold my lips go blue, i take my temperature several times a day and the lowest ive been is 33.
The speed of transactions makes it easy to check the <a href="https://flagylone24.top/ ">flagyl for uti and bv</a> Prevent ED by reading this
Patients with a history of kidney disease, chronic liver disease, congestive heart failure, electrolyte abnormalities or suspected inflammatory bowel disease should not take this medication.

AgnvrogmA (doğrulanmamış) Sa, 27/08/2024 - 19:33

The sad truth is this: it could be your very OWN physician perpetuating this misinformationMost diabetics find themselves in a black hole of helplessness, clueless about how to reverse their condition.
Choose the lowest price of <a href="https://valtrexone7.top/ ">can i double my valtrex dosage for cold sores</a> for your next medicine purchase.
Such dependence on biochemical markers is itself very political.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.